Chiến lược dài hạn cho Biển Đông do ông Satoru Mori là giáo sư của Đại học Hosei ở Nhật Bản chuyên gia về nghiên cứu Hoa Kỳ và ảnh hưởng ở Đông Á. Đôi với người Nhật, khu vực này có giá trị cốt lỏi tương đương với Biển Hoa Đông vỉ nó là con đường huyết mạch hàng hải của nền kinh tế Nhật Bản. Xưa nay chúng ta ít nghe người Nhật lên tiếng về biển Đông nhưng đối với họ sự lưu thông tự do của hàng hải là vấn đề cực kỳ sanh tử. Thứ nhất, kể từ khi nền kinh tế Nhật khởi sắc vào những năm 1960, an ninh các tuyến đường liên lạc trên biển SLOC được các nhà hoạch định chính sách xem là cực kỳ quan trọng đối với an ninh quốc gia. Là một nước nghèo tài nguyên mà sự thịnh vượng phụ thuộc vào tăng trưởng xuất khẩu, bất cứ mối đe doạ nào đối với sự lưu thông tự do của thương mại hàng hải cũng được xem như ảnh hưởng đến sự sinh tồn. Một vài SLOC quan trọng nhất của Nhật đi qua biển Đông, và các đời thủ tướng liên tiếp đều đầu tư các nguồn tài chính đáng kể để bảo đảm chúng. Vì vậy, trong khi Nhật không phải là một bên tranh chấp trên biển Đông, nó cũng là một bên liên quan quan trọng trong cuộc tranh chấp và bày tỏ một sự quan tâm mạnh mẽ tới việc duy trì ổn định. Thứ hai, đứng trên quan điểm của Nhật Bản, các tranh chấp ở Biển Đông và Biển Hoa Đông là không thể tách rời. Đối với Tokyo, chiến lược của Bắc Kinh tại hai biển này, về mặt ý định và mục đích, là như nhau .
Sau đây là bài viết chuyển ngử. An Dinh Montreal Viet News
Hầu hết các nhà quan sát đều đồng ý rằng Trung Quốc đang quân sự hóa Biển Đông, và vì không có quốc gia nào sẵn sàng để đảo ngược xu hướng này bằng vũ lực, bóng tối của sự hiện diện quân sự và bán quân sự của Trung Quốc sẽ tăng lên và phủ lên Biển Đông trong những năm tới. Những người liên quan đến an ninh Đông Á cần phải suy nghĩ về những gì Biển Đông sẽ trông ra sao như năm năm trời, và xem xét các hậu quả kinh tế – chính trị-quân sự của sự thống trị của Trung Quốc trên biển Nam Trung Hoa. Câu trả lời hiệu quả là cần thiết phải cân bằng các bắt buộc chiến lược với các cân nhắc chính trị là chìa khóa để đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông.
Hậu quả của sự thống trị Trung Quốc và chủ nghĩa đơn phương ở Biển Đông
Những hậu quả của các căn cứ Trung Quốc ở Biển Đông là gì? Biển Nam Trung Quốc sẽ như thế nào trong những năm tới? Như những đặc điểm gần đây của chương trình AMTI, Trung Quốc đã biến hòn đảo nhân tạo của mình thành tiền đồn được bảo vệ, có thể phục vụ các mục đích quân sự và quân sự. Trung Quốc có thể gán nhiều chức năng cho các cơ sở này để gây ra những hậu quả sau:
Thứ nhất, các căn cứ này có thể hổ trợ cho việc áp chế của các tàu hải cảnh và các tàu quân sự , cho phép Trung Quốc áp đặt chặt chẽ hơn những gì mà họ cho là “thẩm quyền và các quy định trong nước” chặt chẽ hơn. Trung Quốc có thể tuyên bố “các khu kinh tế”, nơi không có yêu sách hàng hải hợp pháp, và ngăn cản các tàu cá nước ngoài hoạt động trong những khu vực đó. Các cơ quan thực thi pháp luật hàng hải của Trung Quốc và / hoặc quân đội hàng hải có thể dễ dàng áp đặt các tàu đánh cá của ngư dân nước ngoài bằng cách bắt giữ hoặc bằng cách khác trừng phạt họ. Nếu các chính phủ nước ngoài phản ứng không chỉ bằng các cuộc biểu tình ngoại giao, các tàu đánh cá của Trung Quốc sẽ có một tay hầu như tự do để độc chiếm các nguồn lợi thủy sản ở Biển Đông. Trung Quốc cũng có thể quấy rối các tàu vận tải biển nước ngoài trên cơ sở vi phạm một số “quy định trong nước” của Trung Quốc trong khu vực hàng hải tự khai thác. Mặc dù động cơ là chính trị, Trung Quốc có thể sử dụng lý do kỹ thuật-pháp lý để áp dụng áp lực kinh tế đối với các chính phủ nước ngoài mà các quốc gia dựa vào tự do hàng hải ở Biển Đông.
Thứ hai, Trung Quốc có thể mở rộng các hoạt động giám sát và trinh sát trong thời bình bằng cách sử dụng các căn cứ này như là điểm cung cấp và tiếp nhiên liệu cho các tàu tuần tra và không quân, cung cấp cho Quân đội Giải phóng nhân dân tăng cường khả năng giám sát và phát hiện các hoạt động quân sự của Mỹ và nước ngoài trong khu vực. Một PLA có thể quấy rối các hoạt động bình thường của các đơn vị quân đội nước ngoài (xem vụ bắt giữ gần đây của chiếc tàu ngầm không người lái ở Hoa Kỳ) sẽ làm cho Mỹ và các quân đội khác ngày càng khó khăn hơn để theo dõi các hoạt động của Trung Quốc, đặc biệt là trong vùng biển. Cạnh tranh về thời bình để thiết lập và nâng cao nhận thức về không lưu và hàng hải sẽ thay đổi theo hướng Trung Quốc. Trung Quốc sẽ có khả năng tuyên bố và điều chỉnh một khu vực xác định thuộc không phận biển Đông.
Thứ ba, Trung Quốc có thể sử dụng các căn cứ này để duy trì các hoạt động quân sự có cường độ thấp. Các chuyên gia đã chỉ ra rằng những hòn đảo này có thể dễ dàng bị phá hủy nếu chiến tranh nổ ra giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ và điều đó sẽ đúng trong trường hợp một cuộc chiến tranh đầy đủ liên quan đến các hoạt động tấn công bằng chất nổ để chống lại các căn cứ quân sự. Tuy nhiên, các cuộc đụng độ và mâu thuẫn trên biển và các đảo bị cô lập có thể vẫn ở mức thấp hơn của các xung đột thông thường. Các tình huống bế tắc kéo dài sẽ là sự cạnh tranh của việc tăng cường và tiếp tế liên tục trên biển. Với những căn cứ tiếp tế này gần với các khu vực xung đột tiềm ẩn, Trung Quốc sẽ có một lợi thế khác biệt trong việc duy trì áp lực quân sự trong suốt thời kỳ cuộc đối đầu kéo dài trên biển. Tóm lại, các căn cứ hòn đảo của nó cung cấp cho Trung Quốc sự thống trị leo thang trong các vụ xung đột qui mô nhỏ trên biển.
Những nguyên tố và ảnh hưởng trên, sẽ tạo ra quyền bá chủ khu vực của Trung Quốc. Một số nhà quan sát tin rằng Trung Quốc đang cô lập chính mình, nhưng Trung Quốc dường như không đồng ý. Từ quan điểm của Trung Quốc, các quốc gia mà họ đẩy đi trong quá trình mở rộng thế lục sẽ quay trở lại quỹ đạo của nó một khi sự thống trị của nó được thực hiện, và thực tế nó có thể cảm thấy rằng điều này đã xảy ra. Tại một số điểm trong tương lai, Trung Quốc có thể sẽ chọn thời điểm để chứng minh sức mạnh của nó, và do đó tạo ra nhận thức rằng nó chiếm ưu thế trên Biển Nam Trung Hoa.
Khung khổ cho một Chiến lược dài hạn cho Biển Đông
Điều gì sẽ là cách cuối cùng, , và phương tiện tạo thành một chiến lược dài hạn cho Biển Đông?
Mục tiêu của chiến lược như vậy là nhằm ngăn chặn xung đột vũ trang và duy trì một môi trường mà các quốc gia có thể thực hiện và hưởng các quyền của họ được đảm bảo theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS). Các phương thức để thực hiện mục tiêu này sẽ liên quan đến tăng cường khả năng ngăn chặn thông thường, theo đó các cường quốc lớn như Mỹ, Nhật, Úc, Ấn Độ và ngay cả các quốc gia châu Âu hàng hải sẽ cung cấp các chương trình xây dựng năng lực quân sự và bán quân sự một cách có hệ thống cho các nước Đông Nam Á thông qua phối hợp chính sách an ninh biển và định chuẩn các mối quan hệ với Trung Quốc bất cứ khi nào họ vi phạm các quy tắc cơ bản thì phải giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông. Một số phương pháp đạt được ở trên có thể bao gồm:
- Tiếp tục tăng cường sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ thông qua đào tạo và tập trận chung, tự do hoạt động hàng hải, tuần tra thường xuyên và triển khai về phía trước.
- Mở rộng xuất khẩu vũ khí cho các nước Đông Nam Á. Mặc dù việc mua vủ khí nước ngoài có thể gây chạy đua vủ trang trong tự nhiên, cách tiếp cận tổng thể của các quốc gia xuất khẩu vũ khí nên được điều phối càng nhiều càng tốt và cũng có thể đưa ra một chiến lược cạnh tranh nhằm cung cấp nhiều khả năng quân sự cho các quốc gia ven biển ở Biển Đông. Cung cấp tín dụng cho các quốc gia Đông Nam Á có thể tạo điều kiện và thúc đẩy tăng cường năng lực của các quốc gia trong khu vực.
- Thu hút các công ty hàng đầu để mở rộng và tăng cường các chương trình xây dựng năng lực cho các cơ quan thực thi pháp luật hàng hải của các quốc gia Đông Nam Á. Các công ty bảo vệ hàng hải tư nhân của Mỹ hoặc đa quốc gia – do chính quyền địa phương hỗ trợ tài chính bởi các nước như Hoa Kỳ và Nhật Bản – có thể cung cấp và đào tạo cho các đơn vị thực thi pháp luật hàng hải địa phương và hộ tống cho các tàu cá địa phương hoạt động trong các vùng biển mà Trung Quốc tranh giành . Các đơn vị giám sát quân sự của Hoa Kỳ và địa phương có thể theo dõi các hoạt động đánh bắt bằng tàu và cảnh báo và ghi lại hành động của các đơn vị thực thi pháp luật hàng hải của Trung Quốc bất cứ khi nào họ quấy nhiễu các tàu cá nước ngoài tham gia các hoạt động đánh bắt hợp pháp . Các hoạt động hộ tống bởi các công ty an ninh biển của Hoa Kỳ và các công ty đa quốc gia sẽ cho phép Hoa Kỳ và các nước khác đưa sự hiện diện của họ ở cấp độ bán quân sự ở Biển Đông. Với đội ngũ chuyên gia thực thi pháp luật hàng hải, được trang bị các tàu lớn, và các đơn vị an ninh biển an toàn có thể triển khai nhanh chóng và có chọn lọc có thể làm giảm bớt sự mất cân bằng bán quân sự giữa Trung Quốc và các quốc gia ven biển khác.
- Ký kết một thỏa thuận hợp tác an ninh hàng hải đa biên giữa các quốc gia Đông Nam Á cần sự hỗ trợ an ninh hàng hải và Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc và các nước khác sẵn sàng bảo vệ tự do của biển. Thỏa thuận không nên bao gồm một điều khoản quân sự bảo vệ lẫn nhau. Thay vào đó, cần thiết lập một cơ chế đối thoại dành cho an ninh hàng hải nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến xuất khẩu vũ khí và xây dựng năng lực như đã đề cập ở trên. Trái ngược với cách tiếp cận gián tiếp, gián tiếp hiện nay, cơ chế phối hợp này sẽ cho phép các chương trình xây dựng năng lực có hệ thống và phối hợp với một kế hoạch chi tiết rõ ràng hơn trong quá trình xây dựng năng lực thực thi pháp luật và quy ước của các quốc gia khu vực. Thỏa thuận này có thể bao hàm một số khía cạnh quan trọng bao gồm chia sẻ thông tin hàng hải giữa các quốc gia thành viên và hỗ trợ tài chính / kinh tế khẩn cấp đối với những nước phải đối phó với việc trả thù kinh tế hoặc áp lực từ một nước không phải là một nhà nước. Cơ chế này có thể phục vụ như là một cơ sở ngoại giao – bất cứ khi nào một quốc gia thành viên gặp phải việc sử dụng lực lượng bán quân sự hoặc quân sự vi phạm các quyền được bảo đảm theo UNCLOS ở Biển Đông, các quốc gia thành viên sẽ tố cáo các hành động như vậy bằng một tiếng nói và xem xét khả năng phối hợp để phản ứng bất cứ khi nào có thể.
Bản dịch từ bài viết của ông Satoru Mori
Satoru Mori là giáo sư của Đại học Hosei ở Nhật Bản. Ông là một cựu quan chức Bộ Ngoại giao Nhật Bản, và có bằng tiến sĩ từ Đại học Tokyo. Ông cũng là nhà nghiên cứu tại Đại học Princeton và Đại học George Washington từ năm 2013 đến năm 2015. Trọng tâm của ông là về chiến lược của Mỹ tại Châu Á và những tham dự của Mỹ đối với an ninh Đông Á.
