HOA KỲ VỪA CÓ CHÍNH SÁCH LỊCH SỬ VỀ BIỂN ĐÔNG

Tuyên bố ngày 14.7 của Mỹ mang tính lịch sử này là diễn biến có tác động lớn đến tình hình Biển Đông. Tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã thể hiện rõ quan điểm cụ thể của Washington sau một thời gian không thể hiện rõ. Với tuyên bố này, Mỹ đã công khai đứng về phía UNCLOS 1982 để chống lại các tuyên bố của Trung Quốc.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố Mỹ sẽ ủng hộ những nước mà Trung Quốc đã vi phạm các yêu sách chủ quyền của họ tại Biển Đông.

Ngoại trưởng Mỹ nói “mọi thứ đã thay đổi đột ngột” ở khu vực Biển Đông. Ông Pompeo cũng nói nếu ông Trump đắc cử nhiệm kỳ thứ hai thì thách thức an ninh quốc gia lớn nhất sẽ là Trung Quốc.

Một số điểm trong tuyên bố mới nhất của Mỹ về Biển Đông.

Thứ nhất, động lực để thúc đẩy Mỹ đưa ra chính sách này dường như là bởi Trung Quốc đang tăng cường các động thái để bằng mọi cách, đòi tài nguyên ở những vùng biển tranh chấp. Tuyên bố khẳng định: “Chúng tôi muốn thể hiện rõ ràng rằng các yêu sách của Bắc Kinh đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi ở hầu như toàn bộ Biển Đông, cũng như hàng loạt các chiến dịch bắt nạt nhằm kiểm soát các nguồn tài nguyên này, là hoàn toàn phi pháp”.

Đã có những chỉ dấu cho thấy chính sách của Mỹ đang đi theo hướng này. Năm ngoái, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ đã có nhiều tuyên bố lên án Trung Quốc có hành vi “bắt nạt” khi cho tàu khảo sát tiến hành các hoạt động trong Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam.

Thứ hai, lập trường của Mỹ về tự do hàng hải và hàng không vẫn không thay đổi. Ở đây, quan điểm của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump là khá giống với quan điểm được nêu trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống tiền nhiệm Barack Obama. Theo đó, quyền tự do hàng hải được xác định là mối quan tâm cốt lõi của Mỹ ở Biển Đông.

Thứ ba, tuyên bố của Mỹ chỉ rõ rằng Trung Quốc không có căn cứ pháp lý để đơn phương áp đặt ý chí của mình lên khu vực và Bắc Kinh đã không đưa ra cơ sở pháp lý nhất quán nào cho “Yêu sách đường 9 đoạn ở Biển Đông” kể từ khi chính thức công bố nó vào năm 2009. Để hỗ trợ cho hai khẳng định này, Mỹ viện dẫn phán quyết ngày 12/7/2016 của Tòa trọng tài Quốc tế trong vụ Philippines kiện Trung Quốc.

Trong tuyên bố, phía Mỹ nhấn mạnh phán quyết của Tòa trọng tài là quyết định cuối cùng và có tính ràng buộc pháp lý đối với các bên liên quan. Hiện Mỹ đang điều chỉnh lập trường của Washington phù hợp quyết định của Tòa Trọng tài.

Bối cảnh quốc tế và thế mạnh yếu Mỹ Trung

Những hành động trước đây của Trung quốc như sự thể hiện thái độ thách thức khi đẩy mạnh các hành vi hung hăng trong suốt nhiều năm qua. Trung Quốc đã xây dựng hạ tầng ở các đảo và thực thể nhân tạo trên Biển Đông. Trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19, Trung Quốc đã lợi dụng tình hình để gây rối. Kế đến, động thái này của Mỹ có thể nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, khi Trung Quốc có hành động khiêu khích nhiều quốc gia cùng lúc. Trung Quốc gây rối từ Ấn Độ đến biển Hoa Đông cũng như gây nhiều căng thẳng trên Biển Đông. Sau cùng đây là thời điểm tốt nhất để Mỹ gây áp lực đối với Trung Quốc. Bởi hiện tại, dù Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ nhưng vẫn chưa thể theo kịp Mỹ. Ví dụ đầu tư vào nghiên cứu và phát triển thì ngân sách năm qua của Mỹ vẫn là 476 tỉ USD, trong khi Trung Quốc chỉ là 370 tỷ USD. Và với nền tảng hiện tại, Mỹ có nhiều cơ hội tiếp tục phát triển mạnh hơn. Tương tự, GDP của Mỹ vẫn ở mức 19.390 tỷ USD, còn Trung Quốc là 12.240 tỉ USD. Về ngân sách quốc phòng thì Mỹ là 603 tỉ USD, cao hơn nhiều so với mức chưa đầy 200 tỉ USD của Trung Quốc. Dựa trên các yếu tố công nghệ, sức mạnh kinh tế, Mỹ có nhiều cơ hội lấn lướt Trung Quốc, nên đây là thời điểm để Washington đánh bại Bắc Kinh. Nên rõ ràng Mỹ đang có lợi thế để Washington tận dụng lợi thế trước Bắc Kinh”